จังหวัดสุโขทัยเป็นที่ตั้งอาณาจักรแรกของชนชาติไทยเมื่อ 700 ปีที่แล้ว เป็นราชธานีแห่งแรกของประเทศไทย คำว่า "สุโขทัย" มาจากสองคำ คือ "สุข+อุทัย" หมายความว่า "รุ่งอรุณแห่งความสุข" เนื่องจากเป็นราชธานีแห่งแรกของประเทศไทย จึงเป็นอีกหนึ่งจังหวัดที่มีความสำคัญมากที่สุด และเป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติที่ชื่นชมในเรื่องของประวัติศาสตร์เป็นอย่างมาก
สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดสุโขทัยอีกสิ่งหนึ่ง ซึ่งชาวสุโขทัยเชื่อกันว่า พระขพุงผีหรือพระแม่ย่าคือ พระนางเสือง พระมารดาของพ่อขุนรามคำแหงมหาราช พระแม่ย่าของพระยาเลอไท นักท่องเที่ยวและประชาชนทั่วไปเดินทางมากราบไหว้ขอพรเพราะเชื่อว่าใครมีเรื่องทุกข์ร้อน ให้ไปตั้งจิตอธิษฐานขอความช่วยเหลือจากท่านก็จะได้สมดั่งที่ขอ ส่วนการกราบสักการะควรบูชาท่านด้วยดอกไม้ธูปเทียนและหมากพลู
พระอจนะ เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยขนาดใหญ่ อ่อนช้อย งดงาม แสดงออกถึงฝีมือของสกุลช่างสุโขทัยขนานแท้ หน้าตักกว้าง 11.30 เมตร ประดิษฐานอยู่ที่ “วัดศรีชุม” ตั้งอยู่ในเขตโบราณสถานชั้นนอกทางด้านทิศเหนือของอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ตามชื่อของพระพุทธรูปองค์นี้ อจนะ หมายถึง ผู้ที่ไม่หวั่นไหว มั่นคง “ผู้ที่ควรแก่การเคารพกราบไหว้” ใครที่ผ่านมาสุโขทัยแล้วไม่แวะนมัสการพระองค์นี้ อาจถูกกล่าวได้ว่ามาไม่ถึงเมืองสุโขทัยก็เป็นได้
เป็นยอดเขาที่สูงที่สุดในจังหวัดสุโขทัย มีความสูง 1,200 เมตร จากระดับน้ำทะเลปานกลาง มีทิวทัศน์ที่สวยงามและปกคลุมด้วยทุ่งหญ้าธรรมชาติ ประกอบด้วย 4 ยอดเขา ได้แก่ เขานารายณ์ เขาพระแม่ย่า เขาเจดีย์ และเขาภูกา สามารถมองเห็นวิวทิวทัศน์เมืองสุโขทัย อำเภอคีรีมาศ อำเภอบ้านด่านลานหอย ได้ ในสัปดาห์ที่ 2 ของเดือนธันวาคมของทุกปี จะมีการจัดกิจกรรมพิชิตยอดเขาหลวง ถือเป็นประเพณีที่จัดกันมากว่า 100 ปี
พ่อขุนรามคำแหงมหาราช พระมหากษัตริย์พระองค์ที่ 3 ในราชวงศ์พระร่วงแห่งราชอาณาจักรสุโขทัย พระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ผู้ทรงพระปรีชาสามารถทรงรวบรวมอาณาจักรไทยจนเป็นปึกแผ่นกว้าง ทั้งยังได้ทรงประดิษฐ์ตัวอักษรไทย ทำให้ชาติไทยได้สะสมความรู้ทางศิลปะ และวัฒนธรรมสืบต่อกันมาชั่วลูกหลานใครที่ผ่านมาจังหวัดสุโขทัย สามารถกราบไหว้ขอพรท่าน เพื่อน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณนานัปการ “ถ้าไม่มีสุโขทัย คงไม่มีประเทศไทยในทุกวันนี้”