ไทย พร้อมรับมือ'โรคปริศนา' มีศูนย์จีโนมทางการแพทย์ ถอดรหัสไวรัส บทบาทสำคัญของอสม.

           ความพร้อมของประเทศไทยในการรับมือกับโรคปริศนาที่ระบาดในคองโก เจ้าหน้าที่ยังอยู่ระหว่างการสอบสวนหาสาเหตุที่แน่ชัดของโรคและกำลังดำเนินมาตรการควบคุมการแพร่ระบาด

           Center for Medical Genomics หรือ ศูนย์จีโนมทางการแพทย์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ระบุว่า ประเทศไทยมีระบบการเฝ้าระวังและตรวจวินิจฉัยโรคที่แข็งแกร่งกว่าคองโกอย่างมีนัยสำคัญ ด้วยโครงสร้างพื้นฐานที่ครอบคลุมและระบบสนับสนุนที่เข้มแข็ง ทำให้โอกาสที่จะเกิดความล่าช้าในการระบุเชื้อก่อโรคมีน้อยกว่ามาก

            ด้านศักยภาพการตรวจวินิจฉัย ประเทศไทยมีศูนย์ตรวจ PCR กระจายอยู่ถึง 500 แห่งทั่วประเทศ ซึ่งสามารถให้ผลการตรวจเชื้อก่อโรคที่รู้จักได้อย่างรวดเร็วภายใน 24 ชั่วโมง นอกจากนี้ ยังมีศูนย์ถอดรหัสพันธุกรรมไวรัสและจุลชีพทั้งจีโนมแบบ metagenomics มากกว่า 5 แห่ง โดยหนึ่งในนั้นคือศูนย์จีโนมทางการแพทย์ โรงพยาบาลรามาธิบดี

             การวิเคราะห์แบบ metagenomics เป็นเทคโนโลยีขั้นสูงที่สามารถตรวจหาสารพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตทั้งหมดในตัวอย่าง โดยไม่จำเป็นต้องทราบชนิดของเชื้อก่อโรคมาก่อน เทคนิคนี้สามารถค้นพบเชื้อก่อโรคชนิดใหม่ที่ไม่เคยมีรายงานมาก่อนได้ ผ่านการวิเคราะห์ลำดับเบสทั้งหมดในตัวอย่างและเปรียบเทียบกับฐานข้อมูลที่มีอยู่ ทำให้สามารถระบุเชื้อที่ไม่สามารถตรวจพบด้วยวิธี PCR แบบปกติได้ ข้อด้อยคือมีค่าใช้จ่ายในตรวจวิเคราะห์แต่ละตัวอย่างสูง

             จุดแข็งสำคัญอีกประการของประเทศไทย คือ ระบบอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ที่เข้าถึงประชาชนในทุกพื้นที่ทั่วประเทศ อสม. มีบทบาทสำคัญในการเฝ้าระวังโรค ค้นหาผู้ป่วย และประสานงานกับระบบสาธารณสุข ทำให้สามารถตรวจพบการระบาดได้รวดเร็วและเก็บตัวอย่างส่งตรวจได้ทันที ต่างจากสถานการณ์ในคองโกที่มีความท้าทายด้านการเข้าถึงพื้นที่ห่างไกล

              นอกจากนี้ ประเทศไทยยังมีระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ที่พร้อมสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการตรวจวินิจฉัย เช่นเดียวกับที่เคยสนับสนุนการตรวจ PCR และ ATK ในช่วงการระบาดของโควิด-19 ระบบนี้ช่วยลดอุปสรรคด้านค่าใช้จ่ายที่อาจทำให้เกิดความล่าช้าในการตรวจหาเชื้อก่อโรค  ด้วยความพร้อมทั้งในด้านเทคโนโลยีการตรวจวินิจฉัย บุคลากร และระบบสนับสนุน ประเทศไทยจึงมีศักยภาพสูงในการระบุสาเหตุของโรคได้อย่างรวดเร็วกว่าสถานการณ์ในคองโก

              การแพร่ระบาดของโรคปริศนาในคองโกเริ่มต้นเมื่อวันที่ 24 ต.ค.67 เมื่อพบผู้ป่วยรายแรกสถานการณ์ทวีความรุนแรงขึ้นอย่างรวดเร็ว ต้นเดือนธ.ค.67 มีรายงานผู้ป่วยแล้ว 376 คน พร้อมยอดผู้เสียชีวิตที่น่าตกใจ ซึ่งมีตั้งแต่ 79 รายไปจนถึง 143 ราย

              โรคที่กำลังระบาดในคองโกมีอาการหลัก

- ไข้สูง

- ปวดศีรษะรุนแรง

- ไอ

- หายใจลำบาก

          อาการอื่นๆ ที่อาจพบ

- ภาวะโลหิตจาง

- มีน้ำมูก

          โรคนี้มีอาการคล้ายกับไข้หวัดใหญ่ โดยส่งผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจเป็นหลัก

           ความรุนแรงสูง โดยเฉพาะในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งคิดเป็นเกือบครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยทั้งหมด อัตราการเสียชีวิตค่อนข้างสูงประมาณ 21-38% แต่ยังไม่พบการแพร่กระจายแบบทวีคูณ

            การระบุสาเหตุของโรคนี้เป็นไปอย่างล่าช้า ส่งผลให้การควบคุมการแพร่ระบาดทำได้ยากลำบาก และนำไปสู่การสูญเสียชีวิตจำนวนมาก ความท้าทายในการรับมือกับโรคนี้สะท้อนให้เห็นถึงความจำเป็นในการพัฒนาระบบสาธารณสุขและการเตรียมพร้อมรับมือกับโรคอุบัติใหม่อย่างเร่งด่วน

#โรคปริศนา

Cr.ขอบคุณข้อมูล-ภาพ Center for Medical Genomics