NRT คืออะไร? สามารถช่วยเลิกบุหรี่ได้จริงเหรอ?

      สถิติคนสูบบุหรี่ในประเทศไทยในปัจจุบันพบว่ามีผู้สูบบุหรี่เพิ่มมากขึ้นทั้งชายและหญิง ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่นั้นมากจาก ความเครียด หลายคนจึงเลือกวิธีสูบบุหรี่เพื่อลดความเครียดลง แล้วทำไมการสูบบุหรี่ถึงลดความเครียดได้ นั่นก็เพราะว่า  นิโคติน สารเคมีที่อยู่ในใบยาสูบ หากได้สูบหรือเคี้ยวแล้ว สารจะดูดซึมผ่านถุงลมในปอดเข้าสู่กระแสเลือดและไหลไปยังสมอง เลือดจะถูกสูบฉีดและกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารโดปามีน และสารนอร์อิพิเนฟริน ทำให้ผู้สูบรู้สึกผ่อนคลายอย่างรวดเร็ว เกิดความสุขและความรู้สึกพึงพอใจ รู้สึกตื่นตัว สดชื่นและอารมณ์ดีขึ้น นั่นจึงเป็นเหตุผลที่ทำให้หลายคนเลือกสูบบุหรี่เมื่อรู้สึกเครียดหรือเป็นกังวล

      คนที่สูบบุหรี่ติดต่อกันเป็นเวลานาน เมื่ออยากเลิกบุหรี่มักจะใช้วิธีแบบหักดิบเพื่อให้เห็นผลเร็วที่สุด แต่การหักดิบจะส่งผลให้ร่างกายจะเกิดอาการขาดนิโคติน (Nicotine withdrawal symptoms) หรือที่เรียกว่าอาการถอนบุหรี่ ทำให้ร่างกายจะต้องการนิโคตินมากขึ้น เกิดความเครียด กระวนกระวาย และเพิ่มโอกาสกลับไปสูบบุหรี่อีกครั้ง แม้ว่าการเลิกบุหรี่เป็นสิ่งที่เลิกยากและต้องใช้เวลา วิธีการใช้สารนิโคตินทดแทนจึงกลายเป็นที่นิยมเพราะมีส่วนช่วยในการเลิกบุหรี่ทีได้ผลดีมากที่สุด

      NRT หรือ Nicotine Replacement Therapy คือ การใช้นิโคตินทดแทนการสูบบุหรี่มวนจริง เป็นการลดปริมาณการรับนิโคตินที่เข้าสู่ร่างกายอย่างช้า ๆ จนร่างกายสามารถปรับตัวได้ ซึ่งเป็นวิธีสำหรับคนที่อยากเลิกบุหรี่แต่ไม่สามารถหักดิบได้ทันที  อัตราการเลิกบุหรี่เมื่อใช้ NRT เป็นตัวช่วยเพิ่มขึ้น 50 – 70% เพราะมีส่วนช่วยลดความอยากบุหรี่ ช่วยป้องกันผลข้างเคียงที่ร่างกายขาดสารนิโคตินเฉียบพลัน ช่วยลดอาการหงุดหงิด นอนไม่หลับ ภาวะซึมเศร้า กระวนกระวาย จากการถอนบุหรี่ หลายคนอาจสงสัยว่าใน NRT ยังมีสารอันตรายอยู่ จากผลการวิจัยการใช้นิโคตินทดแทนนั้นไม่มีคาร์บอนมอนอไซด์ น้ำมันดินหรือทาร์ หรือสารเคมีเป็นพิษอื่น ๆ เหมือนในบุหรี่จริง อีกทั้งยังส่งผลดีต่อสุขภาพและปลอดภัยมากกว่าการเลิกบุหรี่แบบค่อย ๆ หยุดไปทีละน้อย

ประโยชน์ของการใช้ Nicotine Replacement Therapy (NRT) หรือนิโคตินทดแทน

      ไม่มีสารอันตราย เช่น คาร์บอนมอนอไซด์ น้ำมันดินหรือทาร์ หรือสารเคมีเป็นพิษอื่น ๆ เหมือนในบุหรี่, ช่วยป้องกันอาการถอนบุหรี่จากการขาดนิโคตินกะทันหัน เพราะมีสารนิโคตินทดแทนในระดับต่ำและลดความอยากบุหรี่ ช่วยให้เลิกบุหรี่ได้ง่ายขึ้นและไม่ทรมาน เพราะการสูบบุหรี่นั้นแม้จะช่วยเรื่องลดความเครียดได้เป็นอย่างดีแต่กลับส่งผลเสียต่อร่างกายมากกว่าผลดี การเลิกบุหรี่ช่วยให้

- ลดความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด ลดความดันโลหิตสูง

- ช่วยลดความเสี่ยงโรคระบบทางเดินหายใจ ให้ปอดทำงานดีขึ้นไม่เสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็ง

- ช่วยปกป้องตัวเองและคนรอบข้างไม่ให้รับบุหรี่มือสองหรือสาม การสูบบุหรี่ไม่ได้ส่งผลร้ายต่อเราคนเดียว คนที่ได้รับควันบุหรี่ไปนั้นมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมากกว่าคนสูบหลายเท่า

ชนิดของ Nicotine Replacement Therapy (NRT) หรือนิโคตินทดแทนที่มีขายในประเทศไทย มีด้วยกัน 2 ชนิด คือ

- หมากฝรั่งนิโคติน (Nicotine Gum) วิธีการใช้งานเหมือนกับเคี้ยวหมากฝรั่งทั่วไป เคี้ยวไปนานๆจนรู้สึกซ่าในปาก และอมไว้ระหว่างแก้มและเหงือก

- แผ่นแปะนิโคติน (Nicotine Patch) ใช้แปะเพื่อซึมเข้าสู่ผิวหนังในปริมาณเล็กน้อยอย่างสม่ำเสมอ โดยจะต้องติดไว้ตลอด 24 ชั่วโมง และต้องเปลี่ยนแผ่นใหม่ในเวลาเดียวกันของทุกวัน

      โดยทั่วไปแล้วหมากฝรั่งนิโคตินและแผ่นแปะนิโคตินจะนิยมใช้ควบคู่กัน แต่วิธีการใช้หมากฝรั่งเพียงอย่างเดียวก็ได้ผลเช่นเดียวกัน

วิธีการใช้งานหมากฝรั่งนิโคติน (Nicotine Gum) อย่างถูกต้องและได้ผลดีที่สุด

      ไม่ควรเคี้ยวหมากฝรั่งนิโคตินเกิน 24 ชิ้นต่อวัน หากเริ่มใช้แล้วนับตั้งแต่วันแรกที่ใช้ควรใช้ติดต่อกัน 6 – 12 สัปดาห์ หรือ ใช้ไม่เกิน 6 เดือน ในระหว่างที่ใช้นั้นให้ค่อยๆลดปริมาณการเคี้ยวลงเรื่อย ๆจนกว่าจะรู้สึกไม่อยากสูบบุหรี่อีกต่อไปแล้วจึงค่อยหยุดใช้

- เมื่อรู้สึกอยากสูบบุหรี่ให้เริ่มหยิบหมากฝรั่งมาเคี้ยวทันที หากสามารถคาดการณ์ตัวเองได้ก่อนจะรู้สึกอยากดูดบุหรี่ก็สามารถเคี้ยวหมากฝรั่งได้เลย

- เคี้ยวหมากฝรั่งช้าๆ ไม่ต้องรีบร้อนจนรู้สึกเสียวซ่าภายในปาก จากนั้นไม่ต้องคายออกแต่อมหมากฝรั่งไว้ใต้ลิ้นหรือกระพุ้งแก้ม อมจนกว่าความรู้สึกเสียวซ่าหายไป

- ให้เคี้ยวและอมสลับกันไปเรื่อย ๆ ประมาณ 30 นาที จนกว่ารสชาติจะหายไปหรือมีความรู้สึกอยากบุหรี่ลดลงแล้วค่อยคายทิ้ง

ข้อควรระวังระหว่างการใช้หมากฝรั่งนิโคติน

- ก่อนเคี้ยวหมากฝรั่งนิโคติน ควรหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีกรด เช่น น้ำอัดลม น้ำผลไม้ เบียร์ กาแฟ ประมาณ 15 นาที (เพื่อให้ร่างกายดูดซับนิโคตินทดแทนได้อย่างมีประสิทธิภาพ)

- ระหว่างการเคี้ยวไม่ควรกลืนน้ำลายมากหรือบ่อยเกินไป เพราะอาจทำให้เกิดการระคายเคียงต่อกระเพาะอาหารได้

ผลข้างเคียงระหว่างการใช้หมากฝรั่งนิโคติน

- อาจมีน้ำลายเพิ่มมากขึ้น ลิ้นบวม (ระหว่างใช้งานให้บวนน้ำลายออกโดยไม่กลืนจะดีที่สุด)

- มีอาการแสบคอ คลื่นไส้ อาหารไม่ย่อย ปวดท้อง

- หัวใจเต้นเร็วมาก วิงเวียนศีรษะ

- อารมณ์แปรปวน มีความวิตกกังวล

- กรณีได้รับสารทดแทนมากเกินไป อาจรุนแรงถึงขั้นทำให้ไม่สามารถควบคุมกล้ามเนื้อได้และเกิดอาการชักได้   

      อาการดังกล่าวอาจเกิดขึ้นได้ในบางคนแต่ไม่ส่งผลรุนแรงต่อร่างกายมาก ทั้งนี้สำหรับผู้ที่อยากใช้หมากฝรั่งนิโคตินสามารถหาซื้อหมากฝรั่งนิโคตินและแผ่นแปะนิโคตินได้ตามร้านขายยาทั่วไป ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชผู้เชี่ยวชาญ ศึกษาวิธีการใช้โดยละเอียดและปฏิบัติตามคำสั่งอย่างเคร่งครัด หากมีผลข้างเคียงควรรีบพบแพทย์ทันที

สำหรับผู้ที่อยากเลิกบุหรี่สามารถโทรปรึกษาและสอบถามได้ที่สายด่วน 1600